Društvo i zdravlje starijih osoba – Pogled iz ugla medicinskog i zdravstvenog prava
Bočna strana članka
Glavni sadržaj članka
Apstrakt
Ovaj rad se bavi zdravstvenom zaštitom populacije starih, koju karakterišu različiti pravni izvori, prožimanje intersektorskih pitanja i uopšte potreba utvrđivanja posebnog položaja i dodatnih mehanizama zaštite starih u društvu. Primenom normativnog, komparativnog i aksiološkog metoda, autori nastoje da definišu položaj starih, prvenstveno se fokusirajući na usluge nege i zbrinjavanja. U radu se, najpre, polazi od razmatranja zakonskih propisa iz oblasti zdravstvene zaštite koji se odnose na položaj starijih osoba. S tim u vezi, postavlja se pitanje da li organizaciono i kadrovski postoji izgrađena služba, da li postoje specijalizovane ustanove i službe komunikacije koje ciljano pomažu starijima? Prema vrsti i obimu usluga, zdravstvena zaštita starijih osoba nosi svoje osobenosti i nameće posebne zahteve. Svakako da tu ulaze usluge vezane za najteža oboljenja i terminalna stanja, ali i rehabilitacije, usluge banjskog lečenja i sl. Kako pravo na zdravstvenu zaštitu derivira iz prava na zdravstveno osiguranje koje može biti javno i privatno, poseban segment rada odnosi se na učešće privatnih fondova zdravstvenog osiguranja u pružanju zdravstvenih usluga starim osobama. Stoga je cilj predmetnog istraživanja ukazivanje na ranjivost starije populacije koja implicira neophodnu pravnu zaštitu kroz intersektorsku saradnju.
Preuzimanja
Detalji članka
Ovaj rad je pod Creative Commons Autorstvo-Nekomercijalno 4.0 Internacionalna licenca.
Centar za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka
Reference
Baer, B., Bhushan, A., Abou Taleb, H., Vasquez, J., & Thomas, R. (2016). The Right to Health of Older People. Gerontologist, 56(2), 206–217. http://dx.doi.org/10.1093/geront/gnw039 DOI: https://doi.org/10.1093/geront/gnw039
Bajeux, E., Corvol, A., & Somme, D. (2021). Integrated Care for Older People in France in 2020: Findings, Challenges, and Prospects. International Journal of Integrated Care, 21(4), 1–12. DOI: https://doi.org/10.5334/ijic.5643
http://dx.doi.org/10.5334/ijic.5643 DOI: https://doi.org/10.5334/ijic.5643
Cernus, E. (2013). Basic patients’ rights. Budapest: Hungarian Civil Liberties Union.
Chapman, A. (2014). The Impact of Reliance on Private Sector Health Services on the Right to Health. Health and Human Rights Journal, 16(1), 122–134.
Charter of Fundamental Rights of the European Union, Official Journal of the European Union (2007, December 14). https://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf
Council of Europe (2018). The right of older persons to dignity and autonomy in care. Human rights comment, Strasbourg. https://www.coe.int/fi/web/commissioner/-/the-right-ofolder-persons-to-dignity-and-autonomy-in-care
Čanković, S. (2017). Determinante zdravlja i korišćenja zdravstvene zaštite starih osoba na teritoriji Vojvodine. Novi Sad: Univerzitet u Novom Sadu, Medicinski fakultet. https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/8658, Pristupljeno 10. juna 2023.
Dyussenbayev, A. (2017). Age Periods of Human Life. Advances in Social Sciences Research Journal, 4(6), 258–263. https://doi.org/10.14738/assrj.46.2924 DOI: https://doi.org/10.14738/assrj.46.2924
European Charter of patients rights, Rome (2002). http://healthrights.org/index.php/cop/item/european-charter-of-patients-rights
European Commission (2017). Peer Review on “Germany’s latest reforms of the long-term care system”. (Host Country Discussion Paper – Germany, 11–12 January, 1–18). DG Employment, Social Affairs and Inclusion, Germany: Federal Ministry of Health.
https://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=89&newsId=9008#navItem-1
European Court of Human Rights Court (Fifth Section) – Judgment (Merits and Just Satisfaction) – CASE OF HEINISCH v. GERMANY (2011, July 21). https://www.stradalex.eu/en/se_src_publ_jur_eur_cedh/document/echr_28274-08
European Parliament resolution of 1 June 2017 with recommendations to the Commission on the protection of vulnerable adults (2017, June 1). https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-8-2017-0235_EN.html
Glintić, M. (2014). Savezna republika Nemačka. In K. Jovičić (Ed.), Sistemi zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja – Uporednopravna analiza u evropskim zemljama (pp. 41–57). Beograd: Institut za uporedno pravo i Sindikat lekara i farmaceuta Srbije – Gradska organizacija Beograda.
Glintić, M. (2022). Regulisanje odnosa obaveznog i dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja u zakonodavstvu Republike Srbije. In M. Orlić (Ed.), Aktuelna pitanja savremenog zakonodavstva: zbornik radova sa Savetovanja pravnika (pp. 355–370). Beograd: Budva Savez
udruženja pravnika Srbije i Republike Srpske.
Jovičić, K. (2014). Osnovna pitanja zdravstvenih sistema u evropskim zemljama. In K. Jovičić (Ed.), Sistemi zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja – Uporednopravna analiza u evropskim zemljama (pp. 8–39). Beograd: Institut za uporedno pravo i Sindikat lekara i farmaceuta Srbije – Gradska organizacija Beograda.
Jurlina Alibegović, D. (2014). Uloga javno-privatnog partnerstva u ekonomskoj procjeni racionalnog korištenja resursa u zdravstvu. In M. Vehovec (Ed.), O zdravstvu iz ekonomske perspektive (pp. 333–356). Zagreb: Ekonomski institut.
Leibovich, E., Bergman, H., & Béland, F. (1998). Health Care Expenditures and the Aging Population in Canada. In Health care systems in Canada and elsewhere: striking a balance (pp. 290–297). Quebec: Editions MultiMondes.
Mujović, H. (2017). Aspekti medicinskog i procesnog prava u zaštiti korisnika usluga ustanova rezidencijalnog smeštaja. In M. Sjeničić & M. Marković (Eds.), Obezbeđivanje zdravstvene zaštite osobama sa mentalnim smetnjama u skladu sa ljudsko-pravnim standardima (pp. 59–88). Beograd: Institut društvenih nauka i Udruženje pravnika za medicinsko i zdravstveno pravo Srbije – SUPRAM.
Mujović, H. (2019). Aspekti medicinskog prava u palijativnom lečenju umirućih pacijenata. In H. Mujović (Ed.), Unapređenje ljudskih prava kroz razvoj usluga palijativnog zbrinjavanja (pp. 7–29), Beograd: Udruženje pravnika za medicinsko i zdravstveno pravo Srbije – SUPRAM.
Nestić, D., & Rubil, I. (2014). Privatni izdaci za zdravstvo u Hrvatskoj. In M. Vehovec (Ed.), O zdravstvu iz ekonomske perspektive (pp. 79–108). Zagreb: Ekonomski institut.
Obadić, A., & Smolić, Š. (2008). Ekonomske i socijalne posljedice procesa starenja stanovništva. Ekonomska istraživanja, 21(2), 86–98. https://hrcak.srce.hr/38172
Obradović, M., Petrović, J., Obradović, M., Radovanović, M., Timotić, A., & Anđelski Radičević, B. (2009). Korišćenje zdravstvene zaštite starih osoba u domu zdravlja. Zdravstvena zaštita, 38(6), 65–73. https://doi.org/10.5937/ZZ0906065O DOI: https://doi.org/10.5937/ZZ0906065O
Older Americans Act (OAA) Reauthorization Act, Public Law No. 114–144, From the U.S. Government Publishing Office, (2016, April 19). https://acl.gov/about-acl/authorizingstatutes/older-americans-act
Satarić, N. (2015). Vodič kroz prava 65+ jer je pravo jednako za sve. Beograd: Udruženje građana „Snaga prijateljstva” – Amity.
Sjeničić, M., & Jovanović, M. (2017). Međusektorska saradnja u pružanju usluga i zaštita prava korisnika rezidencijalnog smeštaja. In M. Sjeničić & M. Marković (Eds.), Obezbeđivanje zdravstvene zaštite osobama sa mentalnim smetnjama u skladu sa ljudsko-pravnim standardima (pp. 101–120). Beograd: Institut društvenih nauka i Udruženje pravnika za medicinsko i zdravstveno pravo Srbije – SUPRAM.
Sovilj, R. (2018). Uporednopravna analiza i izazovi regulisanja i finansiranja zdravstvenog osiguranja. Strani pravni život, 62(3), 143–161. https://doi.org/10.5937/spz1803143S DOI: https://doi.org/10.5937/spz1803143S
Sovilj, R., Stojković Zlatanović, S., & Škobo, M. (2020). Right to Health Care after the Economic Crisis. In G. Ilik & A. Stanojoska (Eds.), Towards a better future: human rights, organized crime and digital society (pp. 155–167). Volume II. Bitola: „St. Kliment Ohridski” University, Faculty of law – Kicevo.
Szmukler, G., Daw, R. F., & Callard, F. (2014). Mental health law and the UN Convention on the rights of persons with disabilities. International Journal of Law and Psychiatry, 37(3), 245–252. https://doi.org/10.1016%2Fj.ijlp.2013.11.024 DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijlp.2013.11.024
United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD) (2006). https://social.desa.un.org/issues/disability/crpd/convention-on-the-rights-of-persons-withdisabilities-crpd
United Nations Principles for Older Persons, Resolution 46/1991 (1991, December 16). https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/united-nations-principlesolder-persons
World Health Organization. Regional Office for Europe (WHO) (1999). HEALTH21: the health for all policy framework for the WHO European Region. WHO: Regional Office for Europe. https://apps.who.int/iris/handle/10665/272657
World Health Organization (WHO) (2010). Health systems financing – the path to universal coverage. Geneva: WHO (The World Health Report 1–128).
World Health Organization (WHO) (2000). Guidelines on Working with the Private Sector to Achieve Health Outcomes. Report by the Secretariat http://apps.who.int/gb/archive/pdf_files/EB107/ee20.pdf
World Health Organization. Regional Office for Europe (WHO) (2021). European Programme of Work 2020–2025: United Action for Better Health. World Health Organization. Regional Office for Europe. https://iris.who.int/handle/10665/339209
Zakon o javnom zdravlju (2016, February 25). http://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/sgrs/skupstina/zakon/2016/15/7/reg
Zakon o potvrđivanju Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom (2009, June 2). https://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_potvrdjivanju_konvencije_o_pravima_osoba_sa_invaliditetom.html
Zakon o potvrđivanju Konvencije o zaštiti ljudskih prava i dostojanstva ljudskog bića u pogledu primene u biologiji i medicini: Konvencija o ljudskim pravima i biomedicine (2010, December 17). https://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/mu/
skupstina/zakon/2010/12/16/reg
Zakon o pravima pacijenata iz 2013. godine (2019, April 3). http://www.pravno-informacionisistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/sgrs/skupstina/zakon/2013/45/2/reg
Zakon o socijalnoj zaštiti iz 2011. godine (2022, October 26). http://www.pravno-informacionisistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/sgrs/skupstina/zakon/2011/24/2/reg
Zakon o zdravstvenoj zaštiti iz 2019. godine (2023, October 27). http://www.pravno-informacionisistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/sgrs/skupstina/zakon/2019/25/2/reg
Zakon o zdravstvenom osiguranju iz 2019. godine (2023, October 27). http://www.pravnoinformacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/sgrs/skupstina/zakon/2019/25/1/reg