Svest i niska plodnost stanovništva

Apstrakt

Prisustvo svesti u ljudskoj reprodukciji ne izgleda sporno, jer ljudska reprodukcija, uzevši sve u obzir, nikada nije bila animalna (kao što pokazuju slučajevi čedomorstva, ponašanja Hutterote populacije, slučajevi ranog pada plodnosti, stavovi pojedinaca o neučestvovanju u reprodukciji, itd.). Reproduktivna svest se pojavljuje u dve forme - individualnoj i društvenoj, jer sama reprodukcija ima dva oblika. Prisustvo individualne svesti u reprodukciji pokazuje se u činjenici da su uticaji brojnih faktora plodnosti sintetizirani i isprepleteni. Ova funkcija individualne svesti ostvaruje se na kvalitativnom nivou zasnovanom više na znanju nego na verovanju, i na jasnijem ličnom stavu o onome šta se želi, a manje na spontanom ponašanju, ugledanju ili nekoj vrsti neverifikovane kolektivne svesti.

Važne promene u položaju pojedinca u porodici i društvu, pre svega zahvaljujući višem stepenu obrazovanja i širenju ličnih sloboda, individualizma i emancipacije doprineli su tom statusu individualne svesti. Prihvatajući niske reproduktivne standarde, individualna svest je očigledno pod uticajem svih osnovnih društvenih, ekonomskih, kulturnih i psiholoških generatora niske plodnosti, ali i pod uticajem zahteva sopstvene svesti radi postizanja ciljeva u drugim sferama ličnog života.

Jedno od najvažnijih pitanja je da li je individualna reproduktivna svest pod uticajem društvene svesti. U tom smislu, osnovna hipoteza je da je društvena svest aktivna u regulisanju brojnih pitanja bitnih za biološku reprodukciju, ali vrlo malo aktivna, ako je uopšte aktivna, u delu reprodukcije koji se odnosi na neposredno formiranje visine normi i učešće stanovništva u biološkoj reprodukciji. Na taj način, društvena svest nije prisutna na reprodukcijskoj sceni kada su u pitanju norme i njihova realizacija, ostavljajući celu odgovornost za biološku reprodukciju pojedincu, što nije bio slučaj u ranijim istorijskim razdobljima. To znači da moderno društvo ne obavlja svoje funkcije u sferi rađanja, uprkos činjenici da je demografski problem evidentan.

U zaključku, i prema ovim ocenama, mogu se postaviti dva komplementarna pitanja. Da li je odsustvo uticaja društvene svesti na formiranje standarda o veličini porodice jedno od objašnjenja nedovoljne reprodukcije za obnovu populacije, i da li ta praznina predstavlja šansu za rešavanje demografske krize u razvijenim zemljama?