Značaj bio-medicinskih i socio-ekonomskih faktora za porast očekivanog trajanja života

Apstrakt

U radu je ispitivana veza očekivanog trajanja života po polu i brojnih faktora od kojih zavisi njegov nivo. Statistička analiza podrazumevala je primenu korelacione i regresione analize za utvrđivanje jačine veze očekivanog trajanja života i ispitivanih faktora pojedinačno, a zatim i svih faktora ukupno, kao i posebno grupe zdravstveno-medicinskih i socio-ekonomskih faktora. Analiza je urađena za grupu razvijenih zemalja, srednje razvijenih, mešovitu grupu i Jugoslaviju (sada SCG) na raspoloživim podacima za drugu polovinu 20. veka.

Rezultati analize za Jugoslaviju pokazali su da na dužinu života muškaraca od svih faktora zajedno najveći uticaj imaju izdvajanja za socijalnu zaštitu (p<0,05). Ako se posmatraju samo zdravstveno-medicinski faktori onda je to mortalitet dece do pet godina i mortalitet od tumora. Kod žena najveći uticaj ostvaruje mortalitet dece do pet godina među svim faktorima (p<0,05), ili samo među zdravstveno-medicinskim, ali je on u tom slučaju daleko manji nego kod muškaraca.

Kod razvijenih zemalja najjaču vezu sa očekivanim trajanjem života imao je broj bolesničkih postelja kod muškaraca (p<0,05), a kod žena parametar potencijalno izgubljenih godina zbog tumora (p<0,01). Kod srednje razvijenih zemalja na očekivano trajanje života žena najviše utiče maternalni mortalitet (p=0,014), a kod muškaraca nije utvrđena statistička značajnost ni za jedan ispitivani faktor. U mešovitom uzorku najjača veza ostvarena je sa bruto nacionalnim dohotkom po glavi stanovnika (p<0,01), i kod muškog i kod ženskog stanovništva (p=0,017).

Analiza je pokazala da je u sadašnjim uslovima viših vrednosti očekivanog trajanja života značajniji uticaj zdravstveno-medicinskih faktora, a da je veći uticaj socio-ekonomskih faktora kada ti nivoi nisu dostignuti. Takođe, izgleda da su ovi drugi značajniji kod muškaraca nego kod žena.