Promene u starosnom modelu rađanja u Srbiji i zemljama EU – komparativna analiza

Bočna strana članka

PDF
Objavljeno: Nov 16, 2015
DOI: https://doi.org/10.2298/STNV1502043M
Ključne reči:
fertilitet, starosni model rađanja, odlaganje rađanja, EU, Srbija

Glavni sadržaj članka

Ivana Magdalenić
Geografski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Beograd
Gordana Vojković
Geografski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Beograd

Apstrakt

Promene u reproduktivnom ponašanju žena tokom druge polovine 20. i na početku 21. veka reflektovale su se i preko promena u starosnom modelu rađanja. Srbija se rano suočila sa fenomenom nedovoljnog rađanja i u grupi je zemalja gotovo najnižeg fertiliteta. Rad istražuje novije tendencije u fertilitetu stanovništva Srbije i, tragajući za odgovorima naglog smanjenja stope ukupnog fertiliteta od sredine devedesetih godina prošlog veka, fokusira se na promene u starosnom modelu rađanja. Koncipiran je sa idejom da prikaže u kojim segmentima fertilitet stanovništva Srbije korespondira sa modelom fertiliteta zemalja EU, a u okviru kojih aspekata su evidentne disproporcije. Pošlo se od pretpos-tavke da komparativna analiza može ukazati na specifičnosti reproduktivnog modela žena u Srbiji, izdvojiti uticaje određenih demografskih faktora i uputiti na moguće pravce najcelishodnijeg društvenog delovanja.


Istraživanjem je obuhvaćeno svih dvadeset osam država EU i Srbija. Komparativnom analizom je pokriven vremenski period od 1960-2012. godine. Analizirane su karak-teristike starosnog modela rađanja, odnosno distribucije živorođenja prema starosti majke, sa naglaskom na zemlje višeg i zemlje najnižeg fertiliteta, fenomen odlaganja rađanja i ukazano je na demografske potencijale plodnosti preko dinamike i strukture fertilnog kontingenta. Proučavanje osnovnih obeležja fertiliteta zasniva se na bogatoj seriji podataka preuzetih iz statističkih baza Eurostat-a, World bank i United Nations (UN), kao i Republičkog zavoda za statistiku Srbije.

Preuzimanja

Podaci o preuzimanju još uvek nisu dostupni.

Detalji članka

Kako citirati
Magdalenić, I., & Vojković, G. (2015). Promene u starosnom modelu rađanja u Srbiji i zemljama EU – komparativna analiza. Stanovništvo, 53(2), 43–66. https://doi.org/10.2298/STNV1502043M
Broj časopisa
God. 53 Br. 2 (2015)
Sekcija
Članci

Centar za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka

Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC

Reference

AVDEEV, A., EREMENKO, T., FESTY, P., GAYMU, J., Le BOUTEILLEC, N. & SPRINGER, S. (2011). Populations and demographic trends of European countries, 1980-2010. Population (english edition) 66(1): 9–129.

BOBIĆ, M. i VUKELIĆ, J. (2011). Deblokada "Druge demografske tranzicije"? Sociologija 53(2): 149–176.

BONGAARTS, J. & SOBOTKA, T. (2012). Demographic explanation for the recent rise in European fertility: Analysis based on the tempo and parity-adjusted total fertility. Vienna: Vienna Institute for Demography (European Demographic Research Papers 4/2011).

DEVEDŽIĆ, M. (2006). O prirodnom kretanju stanovništva. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.

DEVEDŽIĆ, M. & MUCIĆ, M. (2011). Promene obima i starosnog sastava fertilnog kontigenta u Srbiji. Demografija 8.

ĐURĐEV, B. (2004). Koliko dece treba Srbiji? Stanovništvo 42(1–4): 29–44.

Eurostat Database (2013). Baza podataka (elektronski izvor). http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_database

KOHLER, H. P., BILLARI, F. C. &. ORTEGA, J. A. (2002). The emergence of lowest-low fertility in Europe during the 1990s. Population and Development Rewiev 28(4): 641-680.

KOTZAMANIS, B. (2001). Razvitak stanovništva i demografske perspektive jugoistočne Evrope. Stanovništvo 39(1–4): 7–44.

KUPISZEWSKI, M., KUPISZEWSKA, D. & NIKITOVIĆ, V. (2012). Uticaj demografskih i migracionih tokova na Srbiju. Beograd: Međunarodna organizacija za migracije.

LANZIERI, G. (2013). Towards a "baby recession" in Europe? Differential fertility trends during the economic crisis. Population and Social Conditions. Luxembourg: Eurostat (Eurostat Statistics in focus 13/2013).

LUTZ, W. & SCHERBOV, S. (2003). Can immigration compensate for Europe's low fertility? Vienna: Vienna Institute for Demography (European Demographic Research Papers 1/2003).

LUTZ, W., SKIRBEKK, V. & TESTA, M. R. (2006). The low fertility trap hypothesis. Forces that may lead to further postponement and fewer births in Europe. Vienna Yearbook of Population Research 2006: 167–192.

MAGDALENIĆ, I. (2015). Fertilitet stanovništva Srbije i Evropske unije – sličnosti i razlike. Master rad. Beograd: Univerzitet u Beogradu Geografski fakultet.

McDONALD, P. (2013). Societal foundations for explaning low fertility: Gender equity. Demographic research 28 (article 34): 981–994.

NIKITOVIĆ, V. (2011). Functional data analysis in forecasting Serbian fertility. Stanovništvo 49(2): 73–89.

NIKITOVIĆ, V. (2013). Deemografska budućnost Srbije na drugi način. Stanovništvo 51(2): 53–81.

OECD FAMILY DATABASE (2013). www.oecd.org/social/family/database.

PENEV, G. (2000). Fertilitet stanovništva Srbije u sklopu šireg evropskog okruženja. Demografski pregled 1(4).

PENEV, G. (2001). Zamena generacija u Srbiji u periodu 1950-2000. Stanovništvo 39(1–4): 45–71.

PENEV, G. (2010). Novije promene u populacionoj dinamici Srbije i balkanskih zemalja. Demografija 7: 45-78.

RAŠEVIĆ, M. (ur). (1995). Razvitak stanovništva Srbije 1950-1991. Beograd: Institut društvenih nauka, Centar za demografska istraživanja.

RAŠEVIĆ, M. (2004). Fertility trends in Serbia during the 1990s. Stanovništvo 42(1-4): 7-27.

RAŠEVIĆ, M. (2006). Odlaganje rađanja u reproduktivnoj dobi života – osnovna demografska cena 1990-ih u Srbiji. Demografski pregled 6(21).

RAŠEVIĆ, M. (2015). Fertilitet ženskog stanovništva. U V. Nikitović (ur.), Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji: Populacija Srbije početkom 21. veka (str. 74-95). Beograd: Republički zavod za statistiku.

SALLES, A., ROSSIER, C. & BRACHET, S. (2010). Understanding the long term effects of family polices on fertility: The diffusion of different models in France and Germany. Demographic research 22 (article 34): 1057–1096.

SOBOTKA, T. (2003). Tempo-Quantum and Period-Cohort Interplay in Fertility Changes in Europe. Evidence from the Czech Republic, Italy, the Netherlands and Sweden. Demographic research 8 (article 6): 151–214.

SOBOTKA, T. (2008). The rising importance of migrants for childbearing in Europe. Demographic research 19 (article 9): 225–248.

SPASENOVIĆ, S. & DEVEDŽIĆ, M. (2012). Fertilitet stanovništva Beograda u kontekstu teorije druge demografske tranzicije. Zbornik Matice srpske za društvene nauke 138: 55–70.

SPASOVSKI, M., ŠANTIĆ, D. & RADOVANOVIĆ, O. (2012). Istorijske etape u tranziciji prirodnog obnavljanja stanovništva Srbije. Glasnik Srpskog geografskog društva 92(2): 23–60.

RZS (1964). Demografska statistika u Republici Srbiji, 1961. Beograd: Repub-lički zavod za statistiku Srbije.

RZS (2013). Demografska statistika u Republici Srbiji, 2012. Beograd: Repub-lički zavod za statistiku Srbije.

UN (2013). World Population Prospects. UN Demographic Database. http://data.un.org/

VASSILEV, R. (2005). Bulgaria′s Demographic Crisis: Underlying Causes and Some Short-Term Implications. Southeast European Politics 6(1): 14–27.

VELJOVIĆ, R. (2015). Demografski aspekti fenomena odlaganja rađanja u Srbiji. Master rad. Beograd: Univerzitet u Beogradu Geografski fakultet.

WORLD BANK (2013). Baza podataka. http://data.worldbank.org/indicator

YAVUZ, S. (2006). Completing the fertility transition: Third birth developments by language groups in Turkey. Demographic Research 15: 435–460.