Koje karakteristike tržišta rada mladih doprinose zapošljavanju u Srbiji?

Apstrakt

Emigracija mladih iz manje razvijenih u razvijenije zemlje je tema razmatranja među istraživačima na nacionalnom ali i na globalnom nivou. Ovo se posebno odnosi na istraživanje emigracije u EU. Od 2016. stopa nezaposlenosti mladih (između 15 i 24 godine) u Srbiji beleži značajno smanjenje zbog vladinih mera (fiskalne konsolidacije) uvedenih iste godine, ekonomskog rasta i stranih investicija. Ipak, mnogi u istoj starosnoj grupi,  ali i stariji, nastavljaju da se iseljavaju iz zemlje uprkos pozitivnom ekonomskom rastu. Za razliku od pojedinih zemalja članica EU, Srbija se suočava sa visokom stopom nezaposlenosti mladih (34,9% u 2016, 32,8% u 2017. i 31% u 2018). Mladi u Srbiji su i dalje značajno ugroženi u odnosu na svoje vršnjake u zemljama EU. Prema Eurostatu, stopa nezaposlenosti mladih u Srbiji dvostruko je veća od proseka u EU 2017. godine.

Prema Popisu 2011, više od 180.000 građana napustilo je Srbiju od 2002. do 2011, većinom mladi sa visokom stručnom spremom (19%). Razlozi iseljavanja su politički i ekonomski. Stoga je u najboljem interesu Vlade Republike Srbije da se uvedu konkretne mere koje će pomoći da se zaustavi odliv mladih, posebno među visoko obrazovanim. Istraživanje Kabineta Ministra bez portfelja zaduženog za demografiju i populacionu politiku (2018) pokazalo je da su za emigraciju najatraktivnije zemlje poput Nemačke, Austrije, Švajcarske, Švedske, SAD i Kanade. Prisutne su i unutrašnje migracije, iz manjih urbanih i polururalnih područja u veće gradove u Srbiji. Takođe, depopulacija loše utiče na razvoj regiona, dok niska koncentracija mladih u nerazvijenim oblastima dodatno ugrožava ekonomski rast i opstanak. Stoga zapošljavanje mladih nije pitanje ograničeno na jednu oblast, već zajednička odgovornost svih državnih i lokalnih organa vlasti.

Ovaj rad se fokusira na logističku regresionu analizu kako bi se ustanovilo koje karakteristike mladih doprinose verovatnoći zaposlenja u Srbiji. Iako se omladina međunarodno često definiše u starosnom opsegu od 15 do 24 godine, u ovom radu smo uzeli u obzir osobe starosti od 15 do 30 godina prema Zakonu o mladima i „Nacionalnoj strategiji za mlade od 2015. do 2025. godine“. Mikropodaci za analizu (Anketa o radnoj snazi) dobijeni su od Republičkog zavoda za statistiku. Rezultati pokazuju da grupa indikatora, odnosno karakteristike kao što su finansijska situacija domaćinstva, zarada, godine, pol i radno iskustvo utiču na zaposlenost mladih. Teorijski gledano, mladi sa većim radnim iskustvom brže dolaze do posla nego mladi bez radnog iskustva. Rezultati istraživanja prikazani u ovom radu imaju i praktični i naučni značaj, jer mogu ne samo da pomognu kreatorima nacionalne politike tokom procesa razvoja strategije o zapošljavanju mladih, već mogu da daju i okvire za buduća istraživanja ove izuzetno važne naučne oblasti na kojoj se bazira razvoj zemlje.