Rodne (ne)jednakosti iz demografske perspektive

Apstrakt

U radu se polazi od sintagme "pozicija žene u društvu", koja se u demografiji uvažava kao važan kulturološki faktor demografskog razvitka i tranzicionih promena. Ukazuje se na kvalitativne pomake u ženskom statusu i istovremeno otkriva aktuelnost ovog pitanja, ne samo u tradicionalnim, već i modernim građanskim društvima. Sa druge strane, objašnjava se značenje pola kao biodemografske determinante i uvodi pojam roda koji prethodnim pojmovima daje novu dimenziju i integriše ih. Rodni režimi, koji podrazumevaju podređenost žena u javnim i privatnim socijalnim strukturama, sagledavaju se iz demografske perspektive, samo u onim fenomenološkim aspektima koji se mogu podržati demografskim istraživanjima, teorijom i analizama. Tako se prati značaj jačanja rodnih ravnopravnosti za tranziciju fertiliteta i mortaliteta, sagledava uticaj rodnosti na polni sastav stanovništva u južnoazijskim zemljama, a rodnost se koristi i kao ključ tumačenja pojedinih socio-ekonomskih struktura. Takođe se ističe da uspostavljanje rodne ravnopravnosti postaje relevantan element populacione politike. Niz primera o demografskim pojavama iz različitih društava, u čijoj se pozadini nalaze rodni režimi, ilustruju globalnost patrijarhalnog poretka. U radu se iznose pojedini teorijski postulati o rodnim nejednakostima, nalazi njihova konekcija sa demografskim ponašanjima i demografskim pokazateljima. Na kraju se sumira kakvo je mesto demografije u istraživanju rodnih (ne)jednakosti, i kakvu nam perspektivu o načinu i brzini uspostavljanja rodne ravnopravnosti ona nudi. Demografija se prikazuje kao disciplina koja ima nezamenljivo mesto u ispitivanju rodnih nejednakosti, prvenstveno na globalnom nivou. Sa razvojem kvalitativnih metoda u demografiji i njenim poimanjem kao multidisciplinarne nauke, demografija postaje još bliskija problematici "ženskog pitanja".