Stanovništvo i populaciona politika: Francuski model

Apstrakt

Generacije koje se danas rađaju su, ili bar teže da budu, svuda u svetu malobrojnije nego nekada. To smanjenje broja dece pogađa moderna društva u mnogim oblastima. Ako je ono uokvireno efikasnim politikama podrške, može da bude izvor opšteg poboljšanja uslova života. Ali, ako se ta pojava produži ili ako postane drastična, na kraju će dovesti do bržeg ili sporijeg demografskog starenja, koje sa svoje strane može dovesti u pitanje mnoge društvene tekovine. Javna intervencija, mora u tom slučaju da zadre mnogo dublje, a sve bez garancija za potpuni, ako ne trajni uspeh.

Uvodni deo članka je posvećen konceptu "demografske revolucije", koji je 1934. godine razvio francuski političar i demograf Adolphe Landry da bi označio nastajanje jednog demografskog režima koji se odlikuje opšteprihvaćenom praksom ograničavanja rađanja, što predstavlja odgovor zbog suštinske brige za poboljšanje životnog standarda, kako roditelja tako i njihove dece. Ali je zato, ograničavanje rađanja primarni uzrok starenja ukupnog populacije.

U nastavku su predstavljene neke najupečatljivije crte aktulene francuske demografske situacije, kao njenog budućeg razvitka. Francuska ima pozitivan bilans razmene stanovništva sa ostatkom sveta, kao i većina zapadno-evropskih zemalja, ali ipak najveći deo svog demografskog rasta crpe iz većeg broja rođenih od broja umrlih. Zbog toga se ona najčešće doživljava kao pravi demografski raj u Evropi, čije se stanovništvo smanjuje i stari. Slika je svakako laskava, ali postaje vrlo kontradiktorna nakon analiza dugoročnih kretanja pokazatelja fertiliteta i starenja stanovništva.

U trećem delu članka, čija je žiža interesovanja situacija u Francuskoj, ispituju se modaliteti i ograničenja aktivnosti koje jedno društvo, suočeno sa demografskim starenjem i smanjenjem broja dece, može da primeni: politike ili mere prostog "prilagođavanja u hodu" demografskim procesima; politike i mere koje su mnogo više intervencionističke – čak i u sasvim privatnoj sferi rađanja, a usmerene su ne ka preokretu snažno izraženih tendencija starenja stanovništva, već na ograničavanje nekih veoma nepoželjnih efekata.