Dnevni boravak kao pravo i usluga u sistemu socijalne zaštite

Apstrakt

U okviru reformskih napora, dalji razvoj i unapređenje usluge dnevnog boravka je važan preduslov deinstitucionalizacije, koja predstavlja jedan od ključnih pravaca promena u sistemu socijalne zaštite. Smanjenje broja dece i odraslih u institucijama, vraćanje iz institucija u prirodnu porodicu, kao i prevencija institucionalnog zbrinjavanja, pre svega zavise od podrške koju prirodna porodica može da ostvari na lokalnom nivou kako bi mogla da brine o svojim najbližim srodnicima.

Danas u Srbiji postoji 49 ustanova za dnevne boravke u kojima je zbrinuto preko 1400 dece i osoba sa invaliditetom. U periodu od 2000. do 2007. godine otvoreno je 37 novih boravaka, ukupan broj korisnika ove usluge se više nego utrostručio, a ravnopravnu ulogu u pružanju usluga dobio je i nevladin sektor. Ipak usluga dnevnog zbrinjavanja još uvek je nedovoljno razvijena, u 123 opštine uopšte nije prisutna i u celini je značajno manje dostupna od rezidencijalnog smeštaja. Među ustanovama su zastupljeni i dobro etablirani boravci, sa značajnim kapacitetima, ali i mali, koji funkcionišu na projektnom principu, rade nekoliko sati dnevno i sa nesigurnim izgledima za budućnost. U ovoj drugoj grupi su pretežno dnevni boravci organizovani u okviru nevladinog sektora.

Mesečni troškovi dnevnog boravka po jednom korisniku u proseku su sredinom 2007. godine iznosili oko 13750 dinara. Prema nalazima ankete, za funkcionisanje usluge dnevnog boravka za 20 korisnika, na primer, potrebno je godišnje izdvojiti između 2 i 6 miliona dinara, u zavisnosti od kompleksnosti programa i usluga koje se pružaju. Izdaci za rezidencijalni smeštaj su u proseku viši od izdataka za zbrinjavanje u dnevnim boravcima.

Dalji razvoj usluge dnevnog boravka u Srbiji zahteva dodatne i fokusirane napore na centralnom nivou u vidu formulisanja posebnih finansijskih podsticaja nerazvijenim opštinama, razvoja stručnih kapaciteta na lokalnom nivou, edukacije lokalnih samouprava, koncipiranja i uspostavljanja regulatornih mehanizama, razmene iskustava dobre prakse... Postavljanje vaninstitucionalnih usluga u centar sistema socijalne zaštite može se, međutim, očekivati tek sa dubljim zakonskim promenama.