Uticaj rata u Hrvatskoj 1991-1995. na promenu udela Srba u nacionalnom sastavu stanovništva Slavonije

Apstrakt

Predmet ovog rada je neregularnost demografskog razvoja slavonske populacije u poslednjoj međupopisnoj deceniji, gde je pažnja usmerena na negativne faktore (posredne i neposredne) političko-društvenih promena na mehaničko kretanje stanovništva. Apostrofira se uticaj rata na kretanje srpske i ukupne slavonske populacije.

Osnovni metodološki pristup je obrada i naučna analiza prikupljenih statističkih podataka iz popisa stanovništva i drugih sekundarnih publikacija u kojima su objavljeni podaci vezani za predmet istraživanja. Promene u nacionalnom sastavu analizirane su na nivou gradova, opština i županija, pa se time sledi savremena administrativno-županijska podela Republike Hrvatske, kako bi bila moguća uporedivost dva poslednja popisa stanovništva (1991-2001). Centralni deo rada posvećen je savremenoj demografskoj strukturi Slavonije. Političko-teritorijalne promene i ratni sukobi koji su pratili raspad jugoslovenske federacije imali su i obeležja etničkog sukoba, pa su posledice naročito vidljive kroz selektivni ratni mortalitet, prisilne i iznuđene migracije i promene u nacionalnom sastavu pojedinih područja. Popis stanovništva 2001. evidentirao je apsolutno i relativno smanjenje srpske populacije u Slavoniji, odnosno pad broja stanovnika srpske nacionalnosti s 167.094 ili 17,1% ukupne populacije 1991. godine na 78.085 ili 8,8% 2001. godine.

U zaključnom delu rada naglašava se da će narušena polno-starosna struktura srpskog stanovništva, uz izostanak povratka mlađeg fertilnog izbegličkog stanovništva iz država u okruženju, uglavnom Srbije, uticati na dalje demografsko starenje analiziranih populacija, a samim tim i opadanje njihovog udela na pojedinim područjima, te dalje nacionalne homogenizacije delova Slavonije, odnosno Hrvatske. Nešto povoljnija demografska struktura srpskog stanovništva zadržana je u Istočnoj Slavoniji gde nije bilo masovnog iseljavanja.