Trendovi demografskog starenja i feminizacija starih u Srbiji

Apstrakt

Proces demografskog starenja predstavlja jednu od najznačajnijih osobenosti posleratnog razvitka stanovništva Srbije. Prema rezultatima popisa iz 1991. broj starih 60 ili vise god. dostigao је preko 1,5 mil. lica (16,0% ukupnog stanovništva). Као važnija karakteristika tog procesa izdvaja se i odvijanje starenja starih, pod kojim se pre svega podrazumeva povećanje udela tzv. staračkog kontingenta (stari 80 ili više godina u ukupnom starom stanovništvu (60+). 1948. god. 7,9% starih je bilo starije od 80 godina, а 1991. njihov udeo је povećan na 11,2%. Na intenzitet procesa ukazuje i podatak da је оbim staračkog kontingenta gotovo učetvorostručen (sa 56 hiljada na 174 hiljade).

Naglašene nepravilnosti u starosnom sastavu (izražena udubljenja i ispupčenja na starosnoj piramidi), ali i biološka realnost uslovili su da kontingent starih predstavlja ekstremno flotantnu populaciju. 1991. godine dve trećine starih (64,2%) predstavljaju lica iz tzv. ulazećih generacija (stari 60-69), dok iz kontingenta starih lica iz 1981. godine ni polovina (48,1 %) nije doživela sledeći popis iz 1991. Та pojava је izraženija kod muškaraca, а posebno u Centralnoj Srbiji i Vojvodini.

Kod starih izrazitu brojčanu dominaciju imaju žene (1991. stopa feminiteta je iznosila 1275), а sa starošću raste i njihov udeo (u grupi 80+ stopa feminiteta је 1463 ). Veća smrtnost muških (ро starosti) је osnovni činilac procesa feminizacije starih. U narednom periodu ćе doći do daljeg intenziviranja kako procesa starenja tako i procesa starenja starih. Prema projekcijama do 2021 . godine, u Srbiji broj starih bi se povećao za preko 800 hiljada (predstavljali bi 22,5% ukupnog stanovništva). Još brže bi se odvijao proces starenja starih - brој starih 80+ bi se više nego udvostručio sa 174 hiljade na 368 l1iljade), а njihov udeo u ukupnom starom stanovništvu bi dostigao 15,3%.