Grupisanje zemalja prema vodećim uzrocima smrti u svetu početkom 21. veka

Apstrakt

Smrtnost stanovništva po uzroku smrti je važan segment analize mortaliteta, jer na direktan način sumira sve faktore koji utiču na pokazatelje smrtnosti na određenoj teritoriji. Početkom 21. veka, situacija nije ista svuda u svetu i zemlje ne dele jedinstven obrazac umiranja po uzroku smrti. Zarazna i parazitarna oboljenja su još uvek dominantna u nerazvijenim zemljama, dok su vodeći uzroci smrti kod razvijenih zemalja bolesti krvotoka i neoplazme. U radu, korišćenjem geografskog informacionog sistema (Arc-View GIS-a), data je analiza prostorne distribucije vodećih uzroka smrti, na osnovu udela u ukupnoj smrtnosti i stopa smrtnosti stanovništva od određene grupe bolesti. Statističkim metodom grupisanja podataka (claster analiza) formirane su grupe zemalja sa sličnim vrednostima smrtnosti po vodećim uzrocima smrti. Ovim metodom pokušano je da se nasuprot epidemiološkoj tranziciji, koja je pokušala da utvrdi jedinstven obrazac kretanja uzroka smrti za sva društva u svetu, ukaže na značaj regionalnog faktora kod formiranja slike vodećih uzroka smrti. Modelovanje smrtnosti stanovništva na osnovu podataka o strukturi uzroka smrti nosi puno informacija, pre svega u kom pravcu treba da se kreće zdravstvena politika jedne zemlje i koji su prioriteti za smanjenje smrtnosti i povećanje očekivanog trajanja života. Na osnovu analize podataka postavljena je hipoteza o značaju regionalnog faktora u formiranju slike smrtnosti stanovništva prema uzroku smrti. Regionalni faktor podrazumeva skup kako fizičko-geografskih, tako i opštih društvenih specifičnosti određenog kraja, koji čine obrazac ponašanja stanovništva.